Uzun Vadeli Yatırımda Küresel Risklere Karşı Hedge Kullanımı

Sevgili yatırımcı dostlar hepimiz birikimlerimizi değerlendirme,daha uygun seviyelerde yaşamımızı devam ettirme,çocuklarımıza ve kendimize daha iyi yaşam standartları bırakma hatta gelecek kaygısı gibi sebeplerle tasarruflarımızı çeşitli yatırım araçlarına yönlendirmekteyiz.Malumunuz buhur25 hisselerine yaptığımız yatırımlarda sayın hocamıza da çeşitli dönemlerde zamanlama uygun giriş seviyeleri vs. şeklinde yoğun sorular da gelmekte.Bu yazı içersinde buhur25 temettüyatırımlarımıza şayet uygun seviyelerden alım şeklinde girişler yapamadığımız hallerde hangi yolla, ne şekilde yatırımımızı koruma (hedge) sağlayabiliriz bunu anlatmaya çalıştık.Dileriz ki siz yatırımcı dostlarımıza faydalı bir kılavuz niteliği taşır.

Döviz, menkul kıymet(Kişilerin yatırım amacı ile edindikleri, ortaklık veya alacak hakkı sağlayan ve çıkarılması için Sermaye Piyasası Kurulundan izin alınan kıymetli evraklar) veya mal piyasalarında belirli bir süre sonra alım ve satım işlemi yapacak olan küçük yatırımcıları, iş adamlarını ve üreticilerin bu süre içinde fiyatlarda olası bir değişmenin doğuracağı zararlara karşı korumak için başvurulan bir yöntemdir.

Döviz piyasalarıyla ilgili bir örnek ele alalım. Ham madde siparişini bugün veren bir sanayi üreticisini göz önünde bulunduralım. Ödeme yaklaşık üç ay sonra, mal kendisine ulaştıktan sonda yapılacak olsun. Eğer bu süre içinde döviz kurları yükselecek olursa ithalatçı bundan zarara uğrar. Çünkü ithalat bedeli olan döviz karşılığında daha fazla miktarda Türk Lirası ödemesi yapması gerekecektir. Bu durumda ithalatçı döviz kuru riskine karşı korunmak için döviz piyasası enstrümanlarından yararlanabilir. Şöyle ki foreks piyasasından gerekli miktar döviz satın alınır. Satın alınan döviz ile ithalatçı üç ay sonra ödeme döneminde dövizin yükselmesi olasılığına karşı kendini sigorta altına almıştır. Dolayısıyla ödeme günü geldiğinde ithalatçı kur farkı riskine karşı hedge ile korunmuştur. O halde foreks piyasasında böyle bir işlem yapmakla, döviz kurlarındaki değişmelerin doğurabileceği tüm zararlar tamamıyla önlenmiş olur. Kur değişmelerinin zararlarından korunmak için yapılan foreks işlemleri bir nevi hedging işlemidir. Kuşkusuz ilerde bir döviz geliri elde edecek olan ihracatçılar ise yukarıda anlatılana ters bir davranış gösterirler. Menkul kıymet piyasalarında hedging işlemleri de buna çok benzer.

Esasen Hedging işlemleri ilk kez emtia piyasalarında ortaya çıkmıştır. İlkel şekliyle Hedging faaliyetini açıklamak için un satışı yapan bir fabrikatörü ele alalım. Bu kişi bugünden aldığı buğdayı öğütüp piyasaya sürünceye kadar fiyatların düşeceğinden endişe etmekte olsun. Acaba böyle bir zarara karşı kendisini nasıl güvence altına alsın (hedging)? Burada yapılması gereken, bugünkü işlemi dengeleyecek şekilde yarın teslim kaydıyla, ikinci bir işlem yapmaktır. Bugünkü alım işlerinin vadeli satış ile veya bugünkü satış işlerinin vadeli alım işlemiyle dengelenmesi’ gibi. Buna göre, un fabrikatörü bugün satın aldığı buğdaya eşit miktar buğdayı vadeli teslim kaydıyla satmalıdır. Bu süre üç ay olsun. Diyelim ki üç ay sonra gerçekten buğday fiyatları düşmüştür. Bu durumda, önceden satın alarak elinde tuttuğu buğdayın değeri azaldığı için buradan bir zarara uğraması söz konusudur. Ancak aynı miktar buğdayı yüksek fiyattan sattığı için de (sell wheat pozisyon taşıyor) bir kazancı vardır. Dolayısıyla bir taraftaki kazancı, diğer taraftaki kaybını dengelediği sürece, bu kişinin net bir zararı yoktur. Kuşkusuz bu durum buğdayı satın alırken ödediği fiyatla satış pzosiyonunu kapattığı fiyat arasındaki farka bağlıdır. Bu ikisi ne derece yakın ise hedging o derece güvenceli ve başarılıdır. Hedging işlemine başvurmayan bir iş adamı, ilerde ortaya çıkabilecek fiyat değişmelerinin bütün rizikosunu üstlenmiş olduğu için bir  risk taşımakta olur.

Şimdi biraz daha kısa kısa örneklerle fx işlemleri kullanarak kendimiz nasıl koruma altına almış olacağız pekiştirelim:

EurUsd paritesi ile Fx short (sell) hedging

Asya’dan USD ile ham madde alıp daha sonra Avrupa’ya ihraç eden XYZ şirketi, 3 ay sonrasına 1 milyon EUR’luk bir anlaşma yapmış olsun. 3 ay sonra EUR/USD kurunda yaşanabilecek düşüşlerden çekinen firma, Forex piyasasında 1,1223’den 1 milyon EUR/USD’lik kısa pozisyon açmıştır.

 Eur/Usd paritesi ile FX Short (sell) Hedging

3 ay sonra eurusd paritesinin firmanın beklentisi üzerine 1.0500-1.0510 seviyesine gerilediğini farzedelim. Ödeme 3 ay önce peşin olsaydı firma 1.122.500 eu luk bir ödeme alacakken paritenin gerilemesiyle 1.051.000 ödeme alınmıştır.Şirket ise açtığı sell(satış) pozisyonuyla kendini koruyarak (hedge)  71.500eu luk bir maliyetten kurtulmuştur.

Usd/Try  FX Long (Buy) Hedging

ABD’den USD ile ham madde ithal edip daha sonra yurtiçine satış yapan ABC şirketi, 3 ay sonrasına 1 milyon USD’lik bir anlaşma yapmış olsun. 3 ay sonra Usd/Try kurunda yaşanabilecek yükselişlerden çekinen firma, Forex piyasasında 2,85’den 1 milyon Usd/Try’lik uzun pozisyon açmıştır.

Usd/Try  FX Long (Buy) Hedging

3 ay sonra Usd/Try paritesinin firmanın beklentisi üzerine 2,95 – 2,9530 seviyesine yükseldiğini düşünelim. Bu durumda firma anlaşmanın yapılmış olduğu tarihteki kurlardan (2,85) 2.850.000 TL maliyete katlanırken korunma işlemi yapmamış olsaydı 2.953.000 try maliyete alacaktı. Yani 103.000 TL zarar elde edecekti.

Korunma işlemi sonucunda ise;

(Satış Kuru – Alış kuru)*pozisyon büyüklüğü

= (2,95 -2,8470)*1.000.000

= 103.000TL kar elde etmiştir.

  Altın (Gold)

Altın Hedging İşlemini Kimlere Uygun Olabilir?

Altın üreten yada alım satımını yapan kuyumcuların hedging yapma durumu söz konusudur.

Nasıl Hedge Edilir?

Altın üreten ve her ay yaklaşık 2000 ons altın işleyen bir firmayı örnek alalım. Altın fiyatlarının gelirler üzerindeki çok büyük etkisi nedeniyle altın fiyatlarının düşmesinden korkan firma, riskini sabitlemek adına foreks hesabı üzerinden yaklaşık 20 adet( 1 kontratın büyüklüğü 100 ons) kontrat satar. Fiyatların gerçekten %5 azaldığını düşündüğümüzde firma reel piyasaya altını %5 daha ucuza satmak zorunda kalacaktır. Ancak forekste yapılan hedge işlemi ile firma, reel sektörde uğradığı %5’lik zarara karşın borsadan %5 kar edecek ve fiyat riskinden korunmuş olacaktır.

Bakır (Copper)

Bakır Nerelerde Kullanılır, Özellikleri Nelerdir?

Dünya genelinde pek çok bölgede çıkartılabilen bakırın en önemli özelliği gümüşten sonra elektriği en iyi ileten metal olmasıdır. Bu özelliği ile özellikle kablo sanayiinde, inşaatlarda kolon ve kiriş güçlendirilmesi ile pirinç ve bronz alaşımların yapılmasında kullanılır.

Bakır Hedging İşlemini Kimlere Uygundur?

Kablo üreticileri, İnşaat firmaları, elektrik ve elektronik firmaları ile turistik eşya üreten firmaların hedging yapma durumu söz konusudur. Bakır hedging işlemleri foreks üzerinden kolaylıkla yapılabilmektedir.

Petrol (Crude Oil) 

 Petrol Nerelerde Kullanılır, Özellikleri Nelerdir?

Ülkemiz dış ticaretinde önemli yer tutan ve dışa bağımlı olduğumuz petrol, önemli bir enerji kaynağı olduğu kadar aynı zamanda kimya sanayinin de ana ham maddesidir. Ayrıca ilaç, solventler, gübre, pestisit ve plastik gibi pek çok kimyasal ürünün de ana ham maddesi petroldür.

Petrol Hedging İşlemi Kimlere Uygun?

Kara ve hava taşımacılığı ile Lojistik işi yapan, fabrika bantlarının çalıştırılmasında petrol kullanan firmalar ile boya ve dokuma sanayiinde faaliyette bulunan firmaların hedge yapma durumu söz konusudur. Gemi taşımacılığında ise daha çok Gasoil kontratları kullanılmaktadır.

Nasıl Hedge Edilir?

Kara taşımacılığı yapan ve her ay yaklaşık 1000 ton akaryakıta ihtiyaç duyan bir firmayı örnek alalım. Petrol fiyatlarının maliyetler üzerindeki çok büyük etkisi sonucu petrol fiyatlarının yükselmesinden korkan firma, maliyetini sabitlemek adına Chicago Borsası’ndan yaklaşık 7 adet( 1 kontratın büyüklüğü 1.000 varil yani yaklaşık 140 ton) kontrat alır. Fiyatların gerçekten %5 arttığını düşündüğümüzde firma reel piyasadan petrolü %5 daha pahalıya tedarik etmek zorunda kalacaktır. Ancak borsada yapılan hedge işlemi ile firma, reel sektörde uğradığı %5’lik zarara karşın borsadan %5 kar edecek ve fiyat riskinden korunmuş olacaktır.

Bunu farklı hammadde gereksini olan saniyicilerimiz için tarım ürünlerinden buğday,soya,mısır,kahve gibi emtiaların hedge edilmesi şeklinde örneklendirmek mümkün.

Şimdi örneklerden yola çıkarak şunu diyebiliriz ki malum hepimiz aynı olanaklara,aynı zamanlarda uygun tasarruf ve birikimlere sahip değiliz; uygun noktalardan şayet buhur25 hisselerine giriş yapamadıysak uygun giriş seviyesinden faydalanamadığımız düşüncesindeysek dileyenler de hedging kullanarak kısa vadede bile olsa yaşanabilecek hocam niye gitmiyor motor daha soğumalı mı acaba gibi düşüncelerimizi bertaraf etmek için Türk lirası ve dolaysıyla hisselerimize karşı usd pozisyonu almayı hedge enstrumanı olarak kullanabiliriz.Tercih edenler bunu fx yoluyla uygun oranlarda risk alarak tasarrufa çevirebilirler.